شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۴

Saturday, September 13, 2025 GMT +3:30

چگونه برای سایت یا وبلاگ خود قالب طراحی کنیم؟

web-design

قالب سایت و وبلاگ به عنوان ویترین صفحه وب محتوای مد نظرمان را در چارچوب مشخص به کاربر نمایش می دهد و در اصل بخش اصلی رابط کاربری (User Interface) به حساب می آید، لذا طراحی قالب سفارشی یکی از اصلی ترین قسمت های فعالیت حرفه ای در وب محسوب می شود، اینکه چگونه قالب اختصاصی برای سایت یا وبلاگمان طراحی کنیم پرسشی است که پاسخ آن را به راحتی نمی توانیم در یک مطلب خلاصه کنیم اما آنچه مهم است اینکه بدانیم از کجا باید شروع کنیم و چه فراز و فرودهایی پیش رو داریم، آیا واقعا نیاز است که منابع مختلف را مطالعه کرده و ساعت ها زمان صرف این کار کنیم یا در عوض از نرم افزارهای قالب ساز آماده استفاده و اصول فنی کار را رها کنیم، در یک پاسخ کوتاه به این سوالات باید گفت که در واقع هیچ کدام از این روش ها به تنهایی چاره کار نیست، در ادامه خواهیم دید که بهترین روش یادگیری موارد فنی در حد رفع نیاز و در عین حال استفاده از ابزارهای جانبی طراحی و کدنویسی است.

برای طراحی قالب وب از کجا شروع کنیم؟


اولین سوالی که ممکن است به ذهنمان خطور کند این است که برای طراحی قالب وب باید از کجا شروع کنیم؟
در پاسخ می توان گفت که طراحی قالب سایت و وبلاگ از دو بخش طراحی و کدنویسی تشکیل می شود که به این دلیل ممکن است از دوردست کمی پیچیده به نظر برسد، در این راه قبل از هرچیز باید درک کلی از اینکه قالب وب چیست داشته باشیم:
قالب وب در واقع مجموعه ای از کدنویسی و عناصر گرافیکی است که در کنار هم شکل ظاهری سایت یا وبلاگمان را تشکیل می دهند، این کدها معمولا ترکیبی از تگ های HTML و استایل CSS هستند که توسط مرورگر پردازش شده و در نهایت رابط کاربری صفحه وبمان را ایجاد می کنند، لذا نقطه شروع طراحی قالب می تواند آموزش مبانی وب، HTML و CSS باشد.

تسلط بر HTML و CSS


همان طور که گفتیم گام اول در طراحی قالب، تسلط بر HTML و CSS است، HTML به عنوان زبان پایه مورد استفاده در وب و CSS برای استایل نویسی و شکل دهی به ظاهر صفحات وب از اهمیت زیادی در طراحی قالب برخوردارند، شاید گمان کنیم یادگیری این موارد زمان زیادی می برد که البته تا حدود زیادی درست است، دانش وب جزئیات زیادی دارد اما اگر اندک اندک اما پیوسته پیش برویم و مباحث را از ابتدا و با کدهای کوچکتر بیاموزیم خواهیم دید که رفته رفته دانشمان بیشتر و بیشتر شده و طراحی وب و کدنویسی جز مهارتهای شیرین و جذابی خواهند بود که از انجام آن لذت می بریم، در فرآیند آموزش و تمرین نیز بهتر است ابتدا از پروژه های کوچک و آزمایشی شروع کنیم و رفته رفته به سمت طراحی قالب کاربردی پیش برویم، اما چرا باید HTML و CSS را یاد بگیریم؟ پاسخ روشن است، مترجم ایده های ما در طراحی وب این دو زبان هستند، HTML در واقع یک زبان قراردادی است و به همین دلیل فراگیری آن ساده است، CSS نیز اصول و قواعد خود را دارد که در کنار HTML و جهت استایل دهی به تگ های آن مورد استفاده قرار می گیرد.

یادگیری فتوشاپ (Photoshop) و تکنیک های طراحی


پس از تسلط در بخش کدنویسی HTML و CSS باید کمی تکنیک های طراحی گرافیکی را هم بیاموزیم، البته نیازی نیست یک فتوشاپ کار حرفه ای باشیم همین که بتوانیم نیازهایمان را مرتفع کنیم کافی خواهد بود، در ایجاد قالب های وب ممکن است به دلایل مختلف نیاز به عناصر گرافیکی باشد، به طور مثال برخی ترجیح می دهند طرح کلی کار را در برنامه هایی نظیر فتوشاپ (Photoshop) به صورت تصویری پیاده سازی کنند و سپس بلاک های مورد نظر را برش زده و در کدنویسی HTML و CSS استفاده نمایند، همچنین در مواردی ممکن است برای تزئین قسمت هایی از قالب یا برای ویرایش عناصر گرافیکی به کار رفته در قالب به این برنامه نیاز داشته باشیم، هرچند در سالیان اخیر با معرفی امکانات نسخه جدید CSS، وابستگی طراحان به برنامه های گرافیکی کاهش پیدا کرده است اما همچنان نقش این برنامه ها در طراحی وب پررنگ است که این لزوم تسلط بر یک نرم افزار گرافیکی را جهت طراحی قالب وب یادآور می شود، در زمینه الگوبرداری نیز استفاده از سورس ها و فایل های آماده وب ایده های خوبی در اختیارمان می گذارد هر چند تقلید صرف را توصیه نمی کنیم.

استفاده از نرم افزارها


برای طراحی و کدنویسی قالب های وب معمولا نرم افزارهایی مورد استفاده طراحان و توسعه دهندگان قرار می گیرد، از جمله در زمینه قالب های آماده که بیشتر به کار طراحان کم تجربه تر می آید می توان به برنامه Artisteer اشاره کرد، در زمینه کدنویسی پیشرفته نیز برنامه Adobe Dreamweaver یکی از معروف ترین ها است که می تواند استفاده چند منظوره (طراحی و کدنویسی) داشته باشد، برنامه phpStorm برای توسعه دهندگان حرفه ای زبان برنامه نویسی PHP نیز گزینه واقعا قوی و مطرح دیگری است، استفاده از نرم افزارها در کدنویسی و طراحی قالب سایت و وبلاگ به موارد گفته شده محدود نمی شود، با یک جستجوی کوتاه در وب می توانیم موارد دیگری را نیز پیدا کنیم که ممکن است کار با آنها به نظرمان ساده تر و جذابتر باشد.

آشنایی با تگ های اختصاصی سایت یا سرویس وبلاگی


پس از فراگیری مبانی وب، کدنویسی HTML و استایل نویسی CSS و کار با یک برنامه گرافیکی مانند فتوشاپ قادر خواهیم بود تا فرم و اسکلت کلی کار را با طراحی و کدنویسی ایجاد کنیم، اما برای استفاده از این کدها به عنوان قالب وب گام دیگری نیاز است، به سراغ سیستم مدیریت سایت یا سرویس وبلاگی خود می رویم، معمولا سیستم های مدیریت محتوای سایت (CMS ها) و سرویس های وبلاگی از اصول و کدهای خاص خود در کنار کدنویسی HTML و CSS استفاده می کنند که به آنها تگ های اختصاصی می گوئیم، اینکه تگ های اختصاصی چه کاربردی دارند را در ادامه بررسی می کنیم.

کاربرد تگ های اختصاصی قالب و نمونه کدها


قبل از اینکه بخواهیم قالبمان را خودمان طراحی و ایجاد کنیم باید به تگ های اختصاصی و معنی کدهای سیستم مدیریت محتوای سایت یا سرویس وبلاگی خود اشراف داشته باشیم، معمولا سیستم های مدیریت محتوای سایت یا سرویس های ارائه دهنده خدمات ایجاد وبلاگ برای نمایش امکانات و بخش های مختلف از کلمات مشخصی به عنوان تگ اختصاصی در قالب ها استفاده می کنند، به طور مثال اگر برای سیستم وبلاگی خاصی قالب طراحی می کنیم باید بدانیم که تگ های اختصاصی آن چیست، به فرض ممکن است تگی با نام
<-PostContent->
در آن سیستم سازنده بخش مطالب باشد و برای نظرات عبارات قراردادی دیگری مانند
<-BlogComment->
استفاده شود و... یعنی اگر در کد قالب آن سرویس وبلاگی چنین عبارتی را درج کنیم، به جای این عبارات قسمت مربوط به آنها (به فرض بخش مطالب، بخش نظرات و...) در خروجی HTML صفحه وب نمایش داده خواهد شد، خوشبختانه اکثر CMS ها و سرویس های ایجاد وبلاگ راهنمای خوبی در این مورد در اختیار طراحان قرار می دهند که با مراجعه به آدرس آنها یا در بخش ویرایش کد قالب در دسترس است، لذا در اولین گام باید به این بخش ها مراجعه و با تگ های اختصاصی طراحی قالب سیستم مدیریت محتوای سایت یا سرویس وبلاگی آشنا شویم، در کنار انجام این کار می توانیم چند نمونه کد قالب آماده را از بخش قالب های پیش فرض انتخاب و بررسی نمائیم، این کار نقش زیادی در بدست آوردن درک کلی از اینکه قالب چیست و چه شیوه کدنویسی در آن به کار گرفته شده است، خواهد داشت.

نمونه فرضی کد قالب وب


جهت درک بهتر، آشنایی بیشتر و داشتن دورنمای کلی از طراحی قالب وب، یک نمونه فرضی کد قالب وبلاگ را به همراه پیش نمایش آنلاین آن در زیر درج کرده ایم (نمونه زیر کاملا فرضی و کدنویسی آن ناقص می باشد، صرفا جهت آشنایی بیشتر درج شده است):
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta charset="utf-8">
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">
<title>وبگو | نمونه کد فرضی قالب وبلاگ</title>
<!-- Webgoo.ir -->
<style type="text/css">
body{
    font-family:Tahoma, Geneva, sans-serif;
    font-size:12px;
    direction:rtl;
}
a, a:hover{
    text-decoration:none;
}
#header{
    background:#15ACD3;
    width:100%;
    height:200px;
    text-align:center;
}
#menu{
    background:#9A070A;
    width:100%;
    height:50px;
}
#main{
    background:#F0F0F0;
    min-height:200px;
    width:100%;
}
.sidbar-right{
    background:#E5E5E5;
    display:inline-block;
    width:25%;
    text-align:justify;
    text-align:center;
}
.center{
    background:#E9E9E9;
    display:inline-block;
    width:50%;
    text-align:justify;
    text-align:center;   
}
.sidbar-left{
    background:#E5E5E5;
    display:inline-block;
    width:25%;
    text-align:center;
}
#footer{
    background:#333;
    color:#FFFFFF;
    width:100%;
    height:50px;
    text-align:left;
}
</style>
</head>
<body>
<div id="header">
<h1><-BlogTitle-> عنوان صفحه</h1>
<h3><-BlogDescription-> شرح صفحه</h3>
</div>
<div id="menu"><a href="#">صفحه اصلی</a> <-BlogTopMenu-></div>
<div id="main">
<div class="sidbar-right">
کدهای مربوط به سایدبار سمت راست <-BlogAbout->
</div><div class="center">
کدهای مربوط به قسمت مطالب <-BlogContent->
</div><div class="sidbar-left">
کدهای مربوط به سایدبار سمت چپ <-BlogAds->
</div>
</div>
<div id="footer">
کدهای مربوط به قسمت فوتر قالب <-BlogFooter->
</div>
</body>
</html>
پیش نمایش آنلاین
در پایان این مطلب یادآور می شویم پیش نیاز فراگیری مهارت طراحی قالب وب طی دوره های آموزش مقدماتی HTML و CSS است و نمی توان در یک یا چند مطلب جزئیات مختلف این مهارت را آموزش داد، در این یادداشت سعی شد تا دورنمای کلی کار و اطلاعات اولیه مورد نیاز برای علاقمندان شرح داده شود.
دسته بندی: مهارتهای وب » طراحی وب
related مطالب بیشتر:
زیبا سازی فرم های وب با CSS
نحوه ساخت باکس گوشه گرد در فتوشاپ و CSS
چگونه قالب های دو طرفه برای سایت یا وبلاگ خود طراحی کنیم؟
طراحی و کدنویسی هدر قالب با فتوشاپ، HTML و CSS
آموزش انتقال قالب از فتوشاپ به کد HTML و CSS
دیدگاه
more ۱۶۵ دیدگاه برای این مطلب ارسال شده است.
more چینش دیدگاه ها به ترتیب از جدیدترین به قدیمی ترین است.
محمد
۰۱:۲۵ ۱۳۹۵/۱۱/۱۵
سلام من سایتو درست کردم بعد نوشت عملیات با موفقیت انجام شد ولی تو گوگل اسمه سایتمو سرچ میکنم نمیاد سایتمم تزین نکردم کمکم کنید
از زمان طراحی سایت و انتشار آن در وب تا زمان پویش سایت توسط ربات های گوگل و نمایش در لیست جستجو مدت زمانی مورد نیاز است (بسته به محتوای سایتتان و میزان رعایت اصول سئو در سایت این زمان بین دو هفته تا چند ماه متغییر است).
هادی
۰۰:۵۴ ۱۳۹۵/۱۱/۱۲
با سلام و عرض خسته نباشید
میخواستم بدونم چطور برای هر مطلب اینطوری لینک میزارین مثلا
http://webgoo.ir/18/amozesh.html
آخه من با php زیاد کار کردم اینطوری می‌نویسیم مثلا
http://webgoo.ir/index.php?id=amozesj
یعنی شما میاین برای هر متن یک پوشه و یک فایل html مستقل ایجاد می‌کنید و از mysql هیچ استفاده خاصی نمی کنید.
لطفا کمکم کنید .
ممنون بخاطر اموزشهاتون.
برای تبدیل آدرس های URL داینامیک به استاتیک از روش دوباره نویسی (Rewrite) در htaccess استفاده می شود، در واقع تنها کاری که باید بکنید تهیه یک فایل htaccess متناسب با نیازتان است، آموزش های مربوطه در سایت و در وب قرار دارد، لطفا عبارت "نحوه دوباره نویسی URL با دستورات htaccess" را در وب جستجو نمائید.
محسن(مبتدی)
۲۲:۴۷ ۱۳۹۵/۱۱/۰۴
سلام استاد وقت بخیر
استاد من از چند سایت نرم افزار Artisteer رو دانلود کردم و نصب شد اما بعد از طراحی قالب این نرم افزار کدهای مربوط به قالب رو به ما نمیده و بجاش یه یکسری عدد و نوشته نا مربوط میده وبسایتی خاصی رو سراغ دارید که نسخه بی درد سر این نرم افزار رو برای دانلود بزاره؟
متاسفانه با این برنامه کار نمی کنیم! اما قاعدتا باید شیوه استانداردی برای گرفتن خروجی (کدهای HTML، CSS و فایل های تصویر و...) وجود داشته باشد، لطفا یک اسکرین شات از مراحل کارتان تهیه و ارسال کنید تا برسی گردد.
۱۸:۵۲ ۱۳۹۵/۰۹/۲۲
سلام من نفس ماهانی هستم, یه مشکلی دارم و اینکه فرم تهیه وبلاگ رو پر کردم و برام ایمیل شد و ادرس وبلاگم رو دادن ولی الان نمیدونم چیکار کنم ؟ چجوری وبلاگم رو طراحی کنم ؟ اگه کمک کنید ممنون میشم
لطفا به صفحه اول سایت بلاگفا مراجعه کنید، پس از ورود به پنل (توسط درج نام کاربری و کلمه عبور)، می توانید در پنل مدیریت وبلاگتان از گزینه ها و امکانات موجود جهت تغییر قالب، ارسال و ویرایش مطلب استفاده کنید.
مهدی
۰۱:۱۷ ۱۳۹۵/۰۸/۰۶
سلام. این سایتی که برای تست کردن استاندارد بودن کدها معرفی کردید فقط تگ های اشتباهی که بکار رفته رو معرفی می کنه و در مورد ساختار کدنویسی چیزی نمی گه . میشه یه کم در مورد استانداردهای کدنویسی سمت کلاینت توضیح بدید.
منظورتان از ساختار کدنویسی را دقیق متوجه نشدیم!، اما کدنویسی HTML اگر بر اساس اصول W3C باشد، قاعدتا استاندارد آن هم رعایت شده است، به طور مثال اگر در نسخه HTML5 اعتبارسنج از شما ایرادی می گیرد، با رفع آن ایراد یعنی یک اصل مربوط به استاندارد کدنویسی با توجه به نسخه HTML مورد استفاده رعایت شده است، اگر منظورتان این است که برای چه هدفی چه تگی باید استفاده شود، این مربوط به آموزش های مقدماتی و پایه ای است که باید در جای خود آموزش داده شود، بخشی از سوالتان هم می تواند مربوط به کدنویسی توام با گرافیک وب باشد، یعنی نحوه فرمت بندی صفحات وب، در مجموع اگر هم زمان با کدنویسی، کدهایتان را اعتبار سنجی و رفع ایراد کنید، همچنین نمونه سورس های آماده وبسایت ها را بررسی کرده و الگو برداری نمائید، پس از گذشت مدتی تا حدود زیادی خواهید دانست که کدام تگ را به چه صورت و در کجا استفاده کنید!
۱۵:۱۳ ۱۳۹۵/۰۶/۱۹
ممنونم از شما که این مطلب را که خیلی در سایت ها دنبالش بودم در سایتتان گذاشتید .
۱۵:۳۱ ۱۳۹۵/۰۴/۰۵
بسیار ممنونم از مطلب خوب و راهگشاتون
۰۸:۲۴ ۱۳۹۵/۰۲/۳۱
با سلام و خسته نباشید به شما.
من در سرویس میزبان بلاگ ثبت نام کردم میخوام قالبی براش طراحی کنم. ولی هیچی نمیدونم.
به راهنمای قالب بلاگشم به آدرس
http://mizbanblog.com/help
رفتم میشه راهنماییم کنید.
تشکر از شما با این سایت عالی
برای طراحی قالب ابتدا باید کدنویسی HTML و CSS یاد بگیرید، در این صورت تقریبا هر نوع قالبی که بخواهید می توانید طراحی کنید، ضمنا مطالعه راهنمای قالب هر سرویس برای پی بردن به تگ های اختصاصی آن الزامی است (منظور از تگ های اختصاصی کدهایی است که هر سرویس برای نمایش امکانات خاص خود آنها را تعریف کرده است!)، همچنین می توانید چند نمونه کد قالب آماده آن سرویس را نیز بررسی و استفاده کنید.
علیرضا
۱۸:۱۳ ۱۳۹۴/۱۲/۰۳
سلام، به گفته شما رفتم css کامل تر یاد بگیرم html هم متوسط بلد هستم ولی به این نتیجه رسیدم که با dream weaver میشه کادرها رو تغییر داد گفتم که اگه کسی مشکل من رو داشت از این راه بره. از سایت خوبتون ممنونم خیلی عالیه فقط اگه میشه همین دریم ویور هم آموزشش رو بزارید ، خیلی کمک میکنه به طراحی چون تمام برنامه های استاتیک و دینامیک رو پشتیبانی میکنه.
۱۴:۲۰ ۱۳۹۴/۱۲/۰۲
سلام ، خیلی دنبال این مطلب گشتم پیدا نکردم اگه میشه لطفا کمک کنید، من می خواستم بدونم یک قالب رو کدهاشو گرفتم در بلاگفا مثلا خود قالب یک جا داره لینک های مفید اسمشو می تونم عوض کنم ولی جاشو نمی تونم برای عوض کردن اون لینک ها با کادرش باید چی کار کرد ، یا چی باید یادبگیرم، کلا برای تغییر دادن کادرها چی کار کنم؟
اینگونه موارد نیازمند آشنایی شما با HTML و CSS و طراحی قالب وبلاگ است!
۱۵:۰۶ ۱۳۹۴/۱۱/۲۰
اي بابا خواستي يه قالب بسازيما
چه سخته
۱۷:۲۲ ۱۳۹۴/۰۵/۲۸
سلام و وقت بخیر
من یه سوال داشتم ممنون میشم راهنماییم کنید
اچ تی ام ال و سی اس اس رو خوندم از سایت w3school
الان میخوام واسه وبلاگم یه قالب درست کنم ولی نمیدونم باید از کجا شروع کنم. تو بلاگفا وبلاگ دارم و راهنمایاشو راجب تگ هاش هم خوندم ولی بازم نمیدونم از کجا باید شروع کنم ! مثلا باید اول تگ اسم وبلاگ رو بنویسم یا مثلا لینکشو بنویسم چی رو باید بنویسم ؟؟؟ قالب های اماده بلاگفا رو هم یه نگاه انداختم ولی بازم چیزی دستگیرم نشد .
من باید از کجا شروع کنم ؟ ایا ترتیب مشخصی داره یا اینکه از هرجا شروع کردی اشکالی نداره ؟
ممنون میشم راهنمایی کنید
نحوه طراحی قالب یک کار سلیقه ای است، اما به عنوان یک روش کار می توانید ابتدا بدون در نظر گرفتن کدهای اختصاصی، قالب اولیه (کدهای HTML + CSS) را آماده کنید، سپس اسکریپت های اختصاصی که سیستم های وبلاگ نویسی به طور مثال برای بخش نظرات در قالب درج می کنند را با الگوبرداری از یک نمونه قالب پیش فرض، به کدها اضافه کنید، در نهایت تگ های اختصاصی وبلاگ را با توجه به نحوه رفتار و خروجی تگ ها به قالب اضافه کنید، در حین طی این مراحل خوب است که به طور متناوب و هم زمان تغییرات را در یک وبلاگ آزمایشی بررسی نمائید!
alOne
۱۸:۳۲ ۱۳۹۴/۰۵/۲۵
ببخشید من میخوام یه قالب گرافیکی سایت طراحی کنم
من قالب تا حالا برای وبلاگ (میهن بلاگ و بلاگفا)طراحی کردم ولی تا حالا طراحی قالب برای سایت رو انجام ندادم
میخواستم بدونم طراحی قالب برای سایت مثل طراحی قالب برای وبلاگ هاست؟
اصول اساسی کار همان است که در طراحی قالب وبلاگ وجود دارد، منتها در طراحی قالب برای سایت باید به CMS مورد نظر نیز توجه کنید و احتمالا کمی هم با زبان های برنامه نویسی مانند PHP آشنا باشید (البته معمولا الزامی نیست، اما اگر آشنا باشید کار خیلی ساده تر خواهد بود!).
۱۰:۲۱ ۱۳۹۴/۰۴/۲۶
با سلام ميخواستم بدونم چگونه قالبي را كه با نرم افزار ساخته ام بروي وبلاگ خود قرار دهم
پاسخ کوتاهی برای این سوال وجود ندارد! قالب وبلاگ باید متناسب با سرویس مورد نظر کدنویسی و نهایتا کدها در وبلاگ (قسمت ویرایش قالب) درج شوند، انجام این فرآیند نیازمند آشنایی شما با کدهای HTML و CSS و همچنین نحوه طراحی قالب برای وبلاگ است.
حمید
۲۲:۵۵ ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
سلام یه سوال دارم نمیدونم کدوم بخش بپرسم.
من یک قالب با ارتفاع زیاد دارم که بخش های مختلفی در یک صفحه وجود داره! ولی خوب این کار باعث شده حجم صفحه اول قالبم خیلی زیاد بشه!
آیا میشه کاری کرد که صفحه کامل لود نشه و فقط با اسکرول شدن بقیه قسمت ها لود شه؟ یعنی همینجور که پایین میان لود شه!
این کار شدنی است اما نه به آسانی! در واقع باید یک برنامه نویس حرفه ای و مسلط به مباحث وب باشید تا بتوانید چنین قابلیتی برای صفحه خود ایجاد کنید، پلاگین هایی نیز برای این کار وجود دارد، مانند jQuery Waypoint plugin که البته حداقل آشنایی با مباحث فنی وب مورد نیاز است.
more لطفا پیش از ارسال دیدگاه نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- به سوالات کلی، زمانبر، مبهم و مشکلاتی که تلاشی برای رفع آنها نکرده باشید پاسخ مختصر داده شده یا به بخش برنامه نویسی اختصاصی ارجاع داده می شوند.
- کدها و اسکریپت های طولانی را ترجیحا در یک صفحه وب آنلاین یا به صورت حساب موقت و آزمایشی قرار دهید تا امکان بررسی دقیق مشکل و خطایابی میسر باشد.
- تمام دیدگاه های ارسالی خوانده شده و برای هر کاربر مدت زمان لازم جهت پاسخگویی در نظر گرفته می شود، لطفا از طرح سوالات متعدد در بازه زمانی کوتاه خودداری کنید.



 refresh
10 × 10
2 × 4
20 × 20
=