آموزش برنامه نویسی وب و مهارتهای مرتبط

شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۴

Saturday, September 13, 2025 GMT +3:30

آشنایی با HTML، زبان پایه کدنویسی وب

هنگامی که با مرورگر خود (به طور مثال برنامه فایرفاکس) صفحه وب (سایت، وبلاگ و...) را فراخوانی می کنیم، نتیجه معمولا به شکل کدهایی از سرور به مرورگر ارسال می شود، سپس این کدها توسط مفسر مرورگر پردازش شده و در نهایت معمولا به شکل یک صفحه جذاب و کاربردی نمایش داده می شود بدون اینکه متوجه شویم در پس این صفحه، کدنویسی منظم و استانداردی نهفته است، این کدها در واقع همان دستورات HTML (مخفف Hypertext Markup Language) هستند، زبانی که تقریبا تمام کسانی که دستی در دنیای وب دارند با آن سر و کار داشته یا لااقل اسم آن را بارها شنیده اند، HTML از زمان پیدایش (توسط Tim Berners-Lee) یعنی از سال 1980 میلادی تا امروز همواره روندی رو به رشد داشته، در اهمیت آن همین بس که حاصل کدنویسی برنامه نویسان وب (با هر زبان برنامه نویسی از جمله PHP، ASP.NET، Payton و...)، نهایتا به صورت خروجی HTML و در مرورگر کاربران نشان داده خواهد شد، لذا نقطه آغاز یادگیری دانش برنامه نویسی وب، آموزش و فراگیری این زبان است.

HTML زبان فرامتن یا Hypertext

منظور از عبارت Hypertext یا فرامتن بودن در HTML این است که اگرچه کدهای صفحات وب به صورت متن ساده نگاشته می شوند اما بعد از پردازش توسط مرورگر لزوما به صورت متنی دیده نخواهند شد و می توانند نماینده لینک، تصویر، صوت، ویدئو و محتوای غیرمتنی باشند، به عبارتی متن خطی در کدنویسی HTML بعد از پردازش می تواند به صورت محتوای غیرخطی یا فرامتن نمایان شود.

HTML زبان نشانه گذاری یا Markup

قبل از اینکه وارد دنیای کدنویسی وب شویم باید بدانیم که HTML زبانی قراردادی است، هدف از ایجاد این زبان در واقع نیاز به تعریف استانداردی فراگیر جهت استفاده در شبکه وب بود که بتوان با آن صفحات اینترنتی را ساخته و در برنامه هایی تحت عنوان مرورگر، نتیجه کار را مشاهده کرد، بدین منظور HTML از علائم نشانه گذاری تحت عنوان Tag استفاده می کند (و به همین دلیل آن را Markup می گویند)، تگ در واقع نشانه ای برای یک منظور در سند HTML است، عنوان مربوط به هر تگ نیز بین علامت های <> درج می شود، به طور مثال اگر بخواهیم متنی به صورت برجسته تر از سایر متن ها نمایش داده شود، آن را درون تگ strong یا b قرار می دهیم، به فرض:

<strong>متن برجسته</strong>

به این صورت هر تگ برای منظور خاصی استفاده می شود که با درک آنها می توان یک صفحه وب کاربردی ایجاد کرد، هرچند مرورگرها به کوچک یا بزرگ بودن تگ ها اهمیتی نمی دهند اما بهتر است به جز در موارد خاص، تگ ها را به صورت حروف کوچک استفاده کنیم تا سورس کدهای تمیزتر و خواناتری داشته باشیم.

اولین صفحه وب با کدهای HTML

برنامه Notepad را اجرا و کد زیر را در آن درج نمائید:

<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<meta charset="utf-8">
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">
<title>وبگو | اولین صفحه HTML من</title>
<!-- Webgoo.ir -->
</head>
<body>
<h1>اولین صفحه من</h1>
<p>اولین پاراگراف من</p>
</body>
</html>

پیش نمایش
اکنون فایلتان را با پسوند html و با یونیکد UTF-8 ذخیره کنید (برای این کار از منوی File گزینه Save As را انتخاب کرده و در قسمت تعیین نام فایل، به جای پسوند txt، پسوند html را جایگزین کنید، در قسمت Encoding نیز عبارت UTF-8 را انتخاب نمائید، به طور مثال نام فایل در هنگام ذخیره سازی باید به صورت first-html-code.html باشد)، فایل را با یک مرورگر وب (مانند اینترنت اکسپلورر یا فایرفاکس) اجرا (Open) کرده و حاصل اولین کدنویسی وب خود را ببینید!
توضیح:
- با دقت در پیش نمایش نمونه کد HTML بالا ملاحظه می کنیم که مرورگرها کدهای HTML را در خروجی نمایش نمی دهند، بلکه اثر آنها بر متن و محتوا را به صورت خروجی چاپ می کنند.
- عبارت DOCTYPE html جهت تعریف نوع سند و راهنمای مرورگرهای وب در پردازش صحیح صفحه و تعیین نسخه HTML است، در نسخه های قدیمی تر HTML ممکن است این قسمت به صورت های دیگری باشد که این موضوع با توجه به هر نسخه مشخص می شود، در حال حاضر این قسمت را به همین صورت درج کنید.
- تگ head و body جز اصلی ترین تگ های HTML بوده که دربرگیرنده تگ های زیرمجموعه، عناصر مورد نیاز و محتوای درونی یک صفحه وب هستند، درون تگ head می توان از متاتگ ها (Meta Tags) استفاده کرد (در مورد متاتگ ها در آموزش های بعدی بیشتر خواهیم گفت)، همچنین خواهیم دید که در این قسمت می توان فایل های مربوط به استایل دهی CSS و کدنویسی JavaScript را وارد کرد (برای این مرحله از آموزش، صرف آشنایی با این اصطلاحات کفایت می کند، بعدها با این موارد به صورت تخصصی آشنا خواهیم شد).
- تگ title برای نمایش عنوان صفحه در مرورگر لازم است، این عنوان همان متنی است که در سربرگ مرورگر برای هر صفحه نمایش داده می شود.
- تگ h1 نشانگر سرتیترها است که می تواند مقادیری تا h6 داشته باشد، هرچه مقادیر عددی مقابل h بزرگتر باشد، اهمیت متن درون تگ کمتر است، به طور مثال تگ h1 مهمتر از تگ h3 است!
- تگ p در کدهای HTML نشانگر پاراگراف است، گفتیم که HTML زبان نشانه گذاری است و p در این نشانه گذاری نماینده پاراگراف است.
- اکثر تگ های HTML به صورت جفتی بوده و با افزودن یک اسلش (/) به ابتدای تگ آغازین بسته می شوند، این تگ ها اصولا شامل محتوایی درون خود هستند، به طور مثال:

<div>آموزش مقدماتی وب</div>

البته برخی تگ های HTML نیز تکی هستند و به خودی خود بسته می شوند، به طور مثال:

<br>
<hr>

یا:

<br />
<hr />

در نسخه های پیشین HTML برای تگ های تکی مانند br، hr و... درج اسلش پایانی ضرورت داشت اما در نسخه جدید HTML (در حال حاضر نسخه 5) این محدودیت رفع شده و می توان این نوع تگ ها را بدون اسلش پایانی به کار برد.
نکته 1: همان طور که گفتیم هدف از ایجاد زبانی به نام HTML (مخفف Hypertext Markup Language) در وب، در واقع به ضرورت ایجاد استانداردی تعریف شده برای یکسان سازی و سهولت کار برمی گردد، این زبان توسط کنسرسیوم جهانی وب یا W3C توسعه یافته و امروزه تبدیل به استانداردی فراگیر گشته است که توسط انواع مختلف مرورگرها و واسطه های کاربری در دستگاه ها و پلتفرم های مختلف (کامپیوتر، تلفن همراه و...) قابل پردازش است.
نکته 2: HTML در حقیقت یک زبان برنامه نویسی نیست بلکه بیشتر شبیه یک قرارداد با پیروی از اصولی منظم است (HTML زبان نشانه گذاری یا Markup است)، چرا که محدود به تگ ها و دستور عمل های خاصی است و خارج از چارچوب تعریف شده خود، قدرت مانور ندارد (HTML قادر به تصمیم گیری و شرط گذاری به آن صورت که در زبان های برنامه نویسی دیده می شود نیست)، اما از این جهت که زبان تفهیم خواسته های برنامه نویس از مرورگر تلقی می شود اهمیت زیادی دارد، یعنی وقتی در وب برنامه ای به یک زبان که در سرور اجرا می شود (مانند PHP) می نویسیم، هدف هر چه که باشد نهایتا معمولا باید خروجی خود را در بستر HTML به مرورگر انتقال دهیم، در واقع مرورگرها فقط زبان HTML را درک می کنند و با پردازش کدهای آن، نتیجه دلخواه را نمایش می دهند.

دسته بندی: آموزش مقدماتی » HTML

برچسب ها: HTML

قبلی »

« بعدی

مطالب بیشتر:
کار با تگ های ایجاد کننده لیست در HTML
تگ های اصلی و کلیدی HTML
کاربرد تگ font و ویژگی های فونت در HTML
ایجاد جدول با تگ table در HTML
لایه بندی در HTML با تگ div و span

دیدگاه

۶۷ دیدگاه برای این مطلب ارسال شده است.

چینش دیدگاه ها به ترتیب از جدیدترین به قدیمی ترین است.

mohammad

۰۹:۳۸ ۱۳۹۵/۰۵/۱۹

سلام سایت خوبی دارید

سیمین

۱۸:۲۳ ۱۳۹۵/۰۱/۲۸

سلام من این قسمت متن رو نفهمیدم چرا استفاده کردین

"-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN"

و این یکی

"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">

<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">

لطفا در وب عبارت "چرا و چگونه از DOCTYPE در HTML استفاده کنیم؟" را جستجو نمائید.

amir hossein

۱۷:۳۸ ۱۳۹۴/۱۰/۲۷

خیلی ممنون بابت راهنمایی تون خیلی خوب بود

lll

۱۷:۱۴ ۱۳۹۴/۱۰/۲۷

سلام با تشکر از مطالب بدرد بخورتان
من یک سوال داشتم چگونه می توانیم وب را در اینترنت بیاوریم یعنی اگر نام آن را در مرورگر سرچ کنیم بیاید
با تشکر

سوالتان واضح نیست! برای پیدا کردن آدرس یک صفحه وب (وبلاگ، سایت و...) کافی است از موتورهای جستجویی مانند گوگل استفاده کنید.

sam

۱۷:۳۵ ۱۳۹۴/۰۹/۲۵

درود بر شما
من برنامه نویسی وبلاگم رو در سایت

https://validator.w3.org/#validate_by_uri+with_options

چک کردم و با خطاهایی مواجه شدم که Use CSS instead رو بیان میکرد. چکار باید انجام بدم؟

همان طور که از متن خطا مشخص است یک سری تگ ها یا خصوصیات HTML در کدنویسی قالب وبلاگ استفاده شده که باید به جای آن، در استایل CSS و به فرض به صورت کلاس تعریف شوند، به طور مثال ویژگی color در تگ HTML نباید استفاده شود و در عوض باید در استایل CSS از آن استفاده کنیم.
شیوه غلط:

<font color="#ff0000">متن نمونه!</font>

شیوه صحیح:

<style type="text/css">
.font{
	color:#ff0000;
}
</style>
<span class="font">متن نمونه!</span>

توحید

۲۰:۴۱ ۱۳۹۴/۰۹/۰۸

سلام عزیز من میخوام کد نویسی رو شروع کنم ولی هیچ اطلاعاتی ندارم و میخوام اموزشش رو ببینم. لطفا اگه امکانش هست راهنمایی کنید که من چطور میتونم اموزشاتو شروع کنم چه چیزهایی رو تهیه کنم. از کجا کتاب یا دیویدی برای اموزشش هست از کجا تهیه کنم ممنون میشم اگه راهنماییم کنید.

برای یادگیری کدنویسی وب، منابع موجود در اینترنت کفایت می کند و تقریبا نیاز به هیچ منبع خاصی نیست، البته یک کتاب ساده و روان می تواند به فهم بهتر مطالب کمک کند، برای شروع نیز می توانید مباحث مقدماتی را به ترتیب ذکر شده در منوی سایت انتخاب کنید.

علی

۰۱:۴۴ ۱۳۹۴/۰۸/۲۰

سلام، با تشکر از زیبایی و فصاحت آموزشتون یک سوال داشتم که جای بهتری برای پرسیدن در سایت پیدا نکردم برای همین عذر میخوام و اگر امکان باشه پاسخ بدین بی نهایت ممنون میشم، میخواستم ببینم ساختار کلی ساخت یک سایت مثلا خبری مثل فارس نیوز یا خبرآنلاین به چه صورت هست؟ فکر نمیکنم از اول تا آخر کد نویسی باشه درسته؟ آیا از بسته های آماده استفاده میکنن؟ و اینکه پایگاه داده و پنل مدیریت یا سردبیر و ... برای ارسال محتوا به سایت چطوری میسازن؟ شرمنده طولانی شد خیلی گشتم ولی هیچکس مثل شما استادانه در مورد وب توضیح نداده بود

سوالتان کلی است و پاسخ مشخصی نمی توان ارائه کرد، صرفا جهت اطلاعات بیشتر:
برای ساخت یک سایت خبری و... به چند روش می توان اقدام کرد:
- برخی افراد ترجیح می دهند از CMS های آماده مانند وردپرس، جوملا و... استفاده کنند، CMS ها برنامه های مدیریت محتوا هستند که به صورت پیش فرض امکانات اولیه برای راه اندازی یک سایت (در حد معمول) را فراهم می کنند، اما اگر یک برنامه نویس و توسعه دهنده وب و آشنا به زبان های PHP یا ASP.NET و... باشید، می توان برای همین CMS ها امکانات سفارشی جدیدی متناسب با نیاز خود تعریف کرد، اگرچه این شیوه امکان مانور کمتری در اختیار برنامه نویس می گذارد، اما در مواقعی که زمان اهمیت بیشتری دارد یا امکانات اختصاصی ویژه نیاز نیست می تواند به کار بیاید.
- شکل دیگر ایجاد این نوع سایت ها استفاده از سیستم های خودنوشت (خرید سیستم های اختصاصی از شرکت های برنامه نویسی یا نوشتن کدها و طراحی سیستم توسط خود برنامه نویسان) است که در اینجا به دانش بالای برنامه نویسی وب و تجربه کافی در طراحی ساختار دیتابیس، رابط کاربری و... نیاز است، اگرچه در این قسمت نیز ممکن است در بخش های مختلف سیستم از کدها و پلاگین های آماده و از قبل نوشته شده استفاده شود، اما نقش عمده کار باید توسط یک برنامه نویس انجام و همچنین توسط طراح وب، پیاده سازی شود (این کارها را یک فرد مجرب به تنهایی نیز می تواند انجام دهد!).
نکته: در حال حاضر سایت های خبری وب عمدتا توسط تیم های برنامه نویسی نوشته و پشتیبانی می شوند.

raoof

۲۱:۴۷ ۱۳۹۴/۰۸/۱۳

سلام
من برای بار اولمه این کار را انجام دادم. من این کارهایی را که نوشتید انجام دادم اما منظور از باز شدن صفحه وب را نمیفهمم.

پس از ذخیره فایل، آن را با یک مرورگر اجرا کنید یا فایل را به داخل مرورگر بکشید، با این کار محتوای صفحه در مرورگر نمایش داده خواهد شد.

فرزاد خالقی

۲۲:۰۲ ۱۳۹۴/۰۶/۱۸

سلام
آیا با برنامه نویسی ها می توان نت های موسیقی را نوشت

بستگی دارد منظورتان از نوشتن نت چه حالتی باشد، کلیه برنامه های سینتی سایزر حرفه ای با یک یا چند زبان برنامه نویسی نوشته شده اند اما اینکه خروجی و هدف مد نظرتان چیست زبان یا زبان های مربوطه را مشخص می کند، HTML مربوط به خروجی وب است و در این زمینه کاربرد خاصی ندارد.

معصومه

۱۹:۱۲ ۱۳۹۴/۰۵/۲۱

با سلام لطفا کمکم کنید من توی یک مسابقه با عنوان برنامه نویسی وب شرکت کردم اما هیچی در موردش نمی دونم آیا برنامه نویسی وب همون ساختن یه وبلاگه (امیدوارم باشه) یعنی باید یه وبلاگ بسازیم مثلا از طریق بلاگفا یا....
لطفا به وبلاگ من سر بزنین و جواب منو در نظرات بدین خواهش میکنم خیلی حیاتیه
بازم ممنون

خیر! وبلاگ یکی از محصولات برنامه نویسی وب است، برنامه نویسی وب یعنی مجموعه دانش برای طراحی و کدنویسی برنامه هایی که تحت وب (در مرورگر) قابل اجرا هستند که خود شامل HTML, CSS, JavaScript, PHP و... می شود.

john lennon

۱۵:۰۳ ۱۳۹۴/۰۴/۲۵

سلام
مرسی از آموزش خوبتون
یه خواهش دارم اگه میشه این آموزش ها رو در قالب pdf عرضه کنید
مرسی

پارسا

۱۱:۴۷ ۱۳۹۴/۰۴/۲۴

ممنون خيلى روان و خوب بود ميشه لطفاً انواع ديگه ى دستور ها رو هم بذارين

m.f

۱۹:۴۲ ۱۳۹۴/۰۲/۲۲

سلام و خسته نباشین
ممنون از اموزش زیباتون عالی بود .
من تازه شروع کردم به سایت درست کردن یه سوال داشتم
برای اینکه متن روی تصویر بیاد چه کدی را باید وارد کنیم هر کاری میکنم نمیشه ممنون میشم راهنماییم کنید

چنین امکانی در وب تنها با استفاده از CSS قابل ایجاد است، به طور مثال می توانید متن را داخل یک بلاک div بنویسید و به آن بلاک یک پس زمینه اختصاص دهید، یا اینکه چند بلاک داشته باشید، بلاک اصلی با خاصیت position و مقدار relative و برای تصویر و متن با خاصیت position و مقدار absolute، مثال:

http://jsfiddle.net/EgLKV/3

milad

۱۲:۵۹ ۱۳۹۴/۰۱/۲۸

سلام دوست خوبم
از زحماتتون بسیار سپاسگذارم
من کلا برنامه نویسی رو بلد نیستم
اما خیلی بهش علاقه دارم
خودمم یه سایت دارم
خواستم بدونم با آموزش هایی که شما دادین من بخوام شروع کنم و وقتمو بزارم میتونم کامل یاد بگیرم کلا برنامه نویسی رو؟

برای شروع یادگیری برنامه نویسی وب می توانید از مطالب سایت استفاده کنید، منتها هیچ گاه نباید به یک منبع قناعت نمائید، ترکیب چند منبع حالت ایده آل است + علاقه + تمرین و تکرار.

hasan

۲۳:۵۷ ۱۳۹۳/۰۹/۰۶

سلام
با اینکه مطالبتون آموزنده بود ولی باز هم کمه اگه میتونید بیشتر بذارید ممنونم

صفحه 2 از 5

لطفا پیش از ارسال دیدگاه نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- به سوالات کلی، زمانبر، مبهم و مشکلاتی که تلاشی برای رفع آنها نکرده باشید پاسخ مختصر داده شده یا به بخش برنامه نویسی اختصاصی ارجاع داده می شوند.
- کدها و اسکریپت های طولانی را ترجیحا در یک صفحه وب آنلاین یا به صورت حساب موقت و آزمایشی قرار دهید تا امکان بررسی دقیق مشکل و خطایابی میسر باشد.
- تمام دیدگاه های ارسالی خوانده شده و برای هر کاربر مدت زمان لازم جهت پاسخگویی در نظر گرفته می شود، لطفا از طرح سوالات متعدد در بازه زمانی کوتاه خودداری کنید.