نحوه ذخیره کردن اطلاعات با دستور INSERT در MySQL

ارتباط با پایگاه داده MySQL

در آموزش های قبل گفتیم که قبل از انجام هر کاری ابتدا باید به پایگاه داده MySQL متصل شویم، طبق روال آموزش ها برای این کار از اکستنشن MySQLi و کدی مشابه به مثال زیر استفاده می کنیم.
برنامه نویسی رویه ای (Procedural):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = mysqli_connect("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn) {
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . mysqli_connect_errno() . ' - ' . mysqli_connect_error();
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
}
//پایان اتصال
mysqli_close($conn);
?>

برنامه نویسی شی گرا (Object-oriented):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = new mysqli("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn) {
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . $conn->errno . ' - ' . $conn->error;
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
}
//پایان اتصال
$conn->close();
?>

در این نمونه کد فرض بر این است که از قبل دیتابیسی با نام dbname را ساخته ایم (برای آشنایی با نحوه ساخت دیتابیس لطفا به آموزش قبل مراجعه کنید)، برای تکمیل کد نیز پرس و جوی ایجاد جدول فرضی books و ستون های id، book و level را در ادامه اجرا می کنیم.

ساخت جدول و ستون ها

قبل از INSERT اطلاعات، در پایگاه داده dbname جدولی فرضی با نام books می سازیم تا لیست چند کتاب و سطح آنها را جهت تست و به عنوان نمونه در ستون های book و level ذخیره کنیم، برای این منظور ابتدا با دستور CREATE جدول و ستون ها را ایجاد می کنیم (گفتیم که علاوه بر دستورات PHP، ایجاد دیتابیس، جدول و ستون از طریق رابط کاربری برنامه phpMyAdmin نیز امکانپذیر است).
برنامه نویسی رویه ای (Procedural):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = mysqli_connect("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn){
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . mysqli_connect_errno() . ' - ' . mysqli_connect_error();
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
    
    //ساخت جدول و ستون ها
    $sql = "CREATE TABLE books(
    id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT,
    PRIMARY KEY(id),
    book VARCHAR(255),
    level VARCHAR(255)) 
    ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARACTER SET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci";
    $query = mysqli_query($conn, $sql);
    
    if(!$query) {
        echo "Creating Table books: Error! " . mysqli_error($conn);
    } else {
        echo "Creating Table books: OK!";
    }
}
//پایان اتصال
mysqli_close($conn);
?>

برنامه نویسی شی گرا (Object-oriented):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = new mysqli("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn) {
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . $conn->errno . ' - ' . $conn->error;
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
    
    //ساخت جدول و ستون ها
    $sql = "CREATE TABLE books(
    id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT,
    PRIMARY KEY(id),
    book VARCHAR(255),
    level VARCHAR(255)) 
    ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARACTER SET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci";
    $conn->query($sql);
    if(!$conn) {
        echo "Creating Table books: Error! " . $conn->error;
    } else {
        echo "Creating Table books: OK!";
    }
}
//پایان اتصال
$conn->close();
?>

توضیح:
- اطلاعات اتصال را با توجه به نام کاربری، کلمه عبور و عنوان پایگاه داده خود در تابع mysqli_connect (برنامه نویسی رویه ای) یا کلاس mysqli (برنامه نویسی شی گرا) تعریف می کنیم (نام کاربری در localhost معمولا root و بدون کلمه عبور است).
- در مثال بالا جدولی فرضی با نام books ساخته و سه ستون در آن ایجاد کرده ایم (id, book, level)، ستون id به صورت INT عددی و افزایش خودکار (AUTO_INCREMENT) و ستون های book و level از نوع VARCHAR متنی هستند که برای ذخیره سازی متن های کوتاه (در اینجا تا 255 بایت) کاربرد دارند.
- INT و VARCHAR نوع داده (Data Types) ای هستند که در ردیف ها قابل ذخیره سازی است، این امکان در MySQL وجود دارد که از مقادیر INT برای اعداد، VARCHAR برای متن های کوتاه با مقادیر مشخص یا نوع داده TEXT، MEDIUMTEXT، LONGTEXT برای متن های طولانی استفاده کنیم (در این خصوص در آموزش های آینده مفصلا صحبت خواهیم کرد).
- مقادیر NOT NULL و AUTO_INCREMENT جزء ویژگی هایی هستند که هر نوع از داده ای مقادیر بخصوص خود را می تواند داشته باشد، به طور مثال برای INT که یک مقدار عددی است خاصیت AUTO_INCREMENT به معنی افزایش خودکار کاربرد دارد و افزایش خودکار یعنی با هر بار INSERT اطلاعات در جدول، یک مقدار به ستون مورد نظر (معمولا id) به صورت خودکار اضافه خواهد شد (شمارش پیش فرض از 1، 2، 3 و...) و نیازی به درج این مقدار به صورت دستی نیست، همچنین NOT NULL یعنی مقدار پیش فرض ستون ها NULL نیست و در صورتی که هنگام INSERT اطلاعات برای آن ستون مقداری در نظر نگیریم، مقدار خالی (به جای عبارت NULL) درج خواهد شد.

شیوه نگارش (Syntax) دستور INSERT

برای اجرای دستور INSERT می توانیم از دو شیوه نگارش استفاده و نام جدول و ستون ها را با دو Syntax زیر بنویسیم:

INSERT INTO tbl(col_1, col_2) VALUES('value_1', 'value_2')

INSERT INTO `tbl`(`col_1`, `col_2`) VALUES('value_1', 'value_2')

تفاوت روش دوم (استفاده از علامت ` backquote یا backtick) با حالت عادی در این است که با این کار در صورتی که از فضای خالی یا عبارات محفوظ MySQL به عنوان نام جدول یا ستون ها استفاده کنیم برنامه با خطای

ERROR 1064 (42000): You have an error in your SQL syntax; check the manual that corresponds to your MySQL server version for the right syntax to use near...

یا خطاهای مشابه مواجه نمی شود، در هر صورت بهتر است از فضای خالی یا عبارات محفوظ برای نام جدول و ستون ها استفاده نشود:

https://dev.mysql.com/doc/refman/5.5/en/keywords.html

در آدرس بالا لیست این عبارات به تفکیک حروف الفبای انگلیسی درج شده است.

ذخیره مقادیر با دستور INSERT INTO در دیتابیس

پس از ساختن جدول و ستون، اکنون می خواهیم جهت نمونه نام سه کتاب فرضی آموزش HTML، آموزش PHP و آموزش MySQL را به لیست خود اضافه کنیم، بدین منظور از کدی مشابه مثال زیر استفاده می کنیم.
برنامه نویسی رویه ای (Procedural):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = mysqli_connect("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn){
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . mysqli_connect_errno() . ' - ' . mysqli_connect_error();
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
    
    //سازگاری با حروف فارسی
    $sql = "SET NAMES 'utf8'";
    $query = mysqli_query($conn, $sql);
    
    //ساخت جدول و ستون ها
    $sql = "CREATE TABLE books(
    id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT,
    PRIMARY KEY(id),
    book VARCHAR(255),
    level VARCHAR(255))
    ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARACTER SET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci";
    $query = mysqli_query($conn, $sql);
    
    if(!$query) {
        echo "Creating Table books: Error! " . mysqli_error($conn) . '<br>';
    } else {
        echo "Creating Table books: OK!<br>";
        
        //ذخیره نمونه اطلاعات در جدول
        $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش HTML', 'مقدماتی')";
        $query = mysqli_query($conn, $sql);
        
         $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش PHP', 'مقدماتی')";
        $query = mysqli_query($conn, $sql);
        
        $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش MySQL', 'پیشرفته')";
        $query = mysqli_query($conn, $sql);
           
        if(!$query) {
            echo "Inserting Into Table books: Error! " . mysqli_error($conn);
        } else {
            echo "Inserting Into Table books: OK!";
        }
    }
}
//پایان اتصال
mysqli_close($conn);
?>

برنامه نویسی شی گرا (Object-oriented):

<?php
//اتصال به دیتابیس
$conn = new mysqli("localhost", "username", "password", "dbname");
if(!$conn) {
    echo "PHP & MySQL Connection: Error! " . $conn->errno . ' - ' . $conn->error;
    exit;
} else {
    echo "PHP & MySQL Connection: Ok!<br>";
    
    //سازگاری با حروف فارسی
    $sql = "SET NAMES 'utf8'";
    $conn->query($sql);
    
    //ساخت جدول و ستون ها
    $sql = "CREATE TABLE books(
    id INT NOT NULL AUTO_INCREMENT,
    PRIMARY KEY(id),
    book VARCHAR(255),
    level VARCHAR(255)) 
    ENGINE=MyISAM DEFAULT CHARACTER SET=utf8 COLLATE=utf8_persian_ci";
    $conn->query($sql);
    if(!$conn) {
        echo "Creating Table tblname: Error! " . $conn->error;
    } else {
        echo "Creating Table tblname: OK!<br>";
        
        //ذخیره نمونه اطلاعات در جدول
        $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش HTML', 'مقدماتی')";
        $conn->query($sql);
        
        $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش PHP', 'مقدماتی')";
        $conn->query($sql);
        
        $sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('آموزش MySQL', 'پیشرفته')";
        $conn->query($sql);
           
        if(!$conn) {
            echo "Inserting Into Table books: Error! " . $conn->error;
        } else {
            echo "Inserting Into Table books: OK!";
        }        
    }
}
//پایان اتصال
$conn->close();
?>

توضیح:
- چنانچه پیش از این جدول books را ساخته باشیم با اجرای پرس و جوی بالا خطای

Creating Table books: Error! Table 'books' already exists

را دریافت خواهیم کرد، دلیل این خطا وجود جدول هم نام و تلاش برای ایجاد مجدد آن است، برای رفع این مشکل از طریق برنامه phpMyAdmin که معمولا در سرور مجازی با درج آدرس

http://localhost/phpmyadmin

در دسترس است، جدول موجود را Drop می کنیم (اصطلاح Drop در پایگاه داده معادل حذف و Delete است).
- هر دستور INSERT INTO مقادیر را در یک ردیف از ستون های تعیین شده ذخیره می کند، در این نمونه کد مقادیر به صورت مستقیم درج شده اند و از نظر امنیتی بررسی خاصی روی آنها صورت نگرفته است، در برنامه های کاربردی لازم است که هر نوع ورودی استفاده شده در پرس و جوهای دیتابیس قبل از هرچیز ایمن سازی شوند تا از نفوذ و خرابکاری احتمالی در پایگاه داده جلوگیری شود (در ادامه نکاتی که جهت حفظ امنیت دیتابیس باید رعایت کنیم را بررسی خواهیم کرد).
- در مواردی که اطلاعات به صورت مقادیر چندگانه و آرایه ای هستند بهتر است جهت مختصر نویسی و کدنویسی بهینه دستور INSERT را در حلقه ی while یا for قرار دهیم، در مثال بالا جهت جلوگیری از پیچیده شدن مبحث این کار صورت نگرفته است اما در برنامه نویسی حرفه ای تا حد امکان باید سعی کنیم مختصر و مفید کدنویسی کنیم!
- جهت سازگاری کامل جداول پایگاه داده با حروف زبان فارسی لازم است که علاوه بر تعیین utf8 به عنوان DEFAULT CHARACTER SET و utf8_persian_ci به عنوان COLLATE پیش فرض، پرس جوی زیر را هم پس از اتصال به دیتابیس اجرا کنیم:

SET NAMES 'utf8'

- فراموش نکنیم که پس از پایان اجرای پرس و جوها بهتر است از تابع mysqli_close استفاده کنیم تا از آزادسازی منابع سرور مطمئن شویم.

ایمن سازی مقادیر ورودی به دیتابیس در اکستنشن MySQLi

یکی از نکات کلیدی که برنامه نویسان وب در هنگام کار با سیستم های مدیریت پایگاه داده باید حتما به آن توجه داشته باشند حفظ امنیت کدها و جلوگیری از نفوذ به دیتابیس است، از جمله روش های متداول هکرها حملات موسوم به SQL Injection یا تزریق و اضافه کردن دستورات به مقادیری است که به عنوان ورودی از سمت کاربر دریافت و در پرس و جوهای سرور جایگزین می شوند، با توجه به مقدماتی بودن سطح این سری از آموزش ها از توضیح چگونگی این حملات خودداری می کنیم و در ادامه صرفا با نحوه مقابله با آنها در اکستنشن MySQLi آشنا خواهیم شد.
نخستین گام در جهت حفظ امنیت دیتابیس عدم درج مستقیم هرگونه مقادیری است که از سمت کاربر دریافت می شود، برای این منظور در روش برنامه نویسی رویه ای (Procedural) از تابع mysqli_real_escape_string و در برنامه نویسی شی گرا (Object-oriented) از Prepared Statement و Bind Param استفاده می کنیم.

ایمن سازی پارامترها با تابع mysqli_real_escape_string

یکی از روش های متداول ایمن سازی پارامترها در برنامه نویسی رویه ای (Procedural) استفاده از تابع mysqli_real_escape_string است، با این تابع می توانیم مقادیر ورودی از سمت کاربر را قبل از استفاده در پرس و جوی دیتابیس به لحاظ وجود کاراکترهای زیر ایمن سازی کنیم:

NUL (ASCII 0) 
\n
\r
\
'
"
Control-Z

این دسته از کاراکترها نباید به عنوان ورودی خام و به صورت پارامتر مستقیم در پرس و جوها استفاده شوند، به طور مثال اگر دستور INSERT در پرس و جوی ما به شکل زیر باشد:

//ذخیره نمونه اطلاعات در جدول
$book = 'PHP';
$level = 'pro';
$sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('$book', '$level')";

و به فرض هکر مقدار متغیر level را از فرمی در صفحه HTML به این صورت ارسال کند:

$level = 'pro\'';

پرس و جویی نهایی به شکل زیر (با کاراکتر ' اضافه) خواهد بود:

INSERT INTO books(book, level) VALUES('PHP', 'pro'')

کمترین اتفاقی که در این حالت ممکن است رخ دهد از کار افتادن برنامه و دریافت خطای زیر است:

Inserting Into Table books: Error! You have an error in your SQL syntax; check the manual that corresponds to your MySQL server version for the right syntax to use near ''pro'')' at line 1

بروز خطا این پیام را به هکر می دهد که ایمن سازی پارامترها در پرس و جوهای دیتابیس به درستی صورت نگرفته و کدها قابل نفوذ هستند، به همین جهت برای در امان بودن از این نوع خطرات باید قبل از استفاده از پارامترها در پرس و جو آنها را از تابع mysqli_real_escape_string عبور دهیم:

//ذخیره نمونه اطلاعات در جدول
$book = mysqli_real_escape_string($conn, 'PHP');
$level = mysqli_real_escape_string($conn, 'pro\'');
$sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES('$book', '$level')";

این تابع دو آرگیومنت دارد، آرگیومنت اول متغیر (آبجکت) اتصال است و آرگیومنت دوم مقادیری است که می خواهیم به عنوان پارامتر در پرس و جو جایگزین کنیم، برای آشنایی بیشتر با این تابع و دیدن نمونه مثال ها می توانیم به آدرس زیر در سایت php.net رجوع کنیم.

php.net/manual/en/mysqli.real-escape-string.php

ایمن سازی پارامترها با Prepared Statement و Bind Param

 در برنامه نویسی شی گرا (Object-oriented) علاوه بر متد mysqli_real_escape_string روش توصیه شده دیگری برای ایمن سازی پارامترها تحت عنوان Prepared Statement وجود دارد، در شیوه Prepared Statement ابتدا پرس و جو بدون ارسال پارامترهای ورودی به دیتابیس ارسال می شود (به جای پارامترها علامت ? درج می کنیم) و سپس مقادیر پارامترهای مورد نظر به صورت Bind Param به دیتابیس ارسال شده و در نهایت پرس و جوی نهایی تکمیل و اجرا می شود، با این شیوه بخش دستورات از بخش مقادیر جدا شده و بدین نحو می توانیم حملات SQL Injection را خنثی کنیم، در مثال زیر نمونه کد شی گرائی که در آموزش بررسی کردیم را در قسمت دستور INSERT به شکل زیر ویرایش می کنیم:

//ذخیره نمونه اطلاعات در جدول
$book = 'PHP';
$level = 'pro';
$sql = "INSERT INTO books(book, level) VALUES(?, ?)";
$stmt = $conn->prepare($sql);
$stmt->bind_param("ss", $book, $level);
$stmt->execute();

همان طور که مشخص است به جای متد query از سه متد prepare، bind_param و execute استفاده کرده ایم، در متد prepare دستور پرس و جو بدون ارسال پارامترها درج شده است (در قسمت VALUES به جای هر پارامتر یک علامت ? جایگزین شده است)، در متد bind_param در آرگیومنت اول به ازای نوع داده (Data Type) هر پارامتر یک حرف s قرار داده ایم، s به معنی String (رشته) است، در اکستنشن MySQLi در کل چهار نوع داده به شرح زیر در قسمت Bind قابل تعریف است:

i - Integer
s - String
d - Double
b - Blob

از این چهار نوع معمولا i به معنی Integer (عدد) و s به معنی String (رشته) بیشترین کاربرد را در پرس و جوها دارند.
در نهایت با فراخوانی متد execute پرس و جو به نحو کامل اجرا شده و دستور INSERT اعمال می شود.
نکته: در برنامه های کاربردی معمولا مقادیر ورودی با متدهای GET یا POST از سمت کاربر دریافت شده و سپس به متغیرها نسبت داده می شوند، به طور مثال:

$book = $_POST['book'];
$level = $_POST['level'];

در صورت عدم آشنایی با نحوه دریافت پارامترها از سمت کاربر می توانیم به مبحث فرم های وب در HTML و متد GET و POST در PHP مراجعه کنیم.
مطالب گفته شده در این آموزش جهت شروع آشنایی با بحث ایمن سازی پارامترها در اکستنشن MySQLi کفایت می کند، در آموزش های پیش رو با توضیحات و مثال های بیشتری از مبحث ایمن سازی پارامترها در برنامه نویسی PHP و MySQL آشنا خواهیم شد.